Hương đạo – Nghệ thuật thưởng thức hương trầm độc đáo của người Nhật Bản

Hương đạo là nghệ thuật thưởng thức mùi hương độc đáo toát ra từ một nhánh gỗ thơm hoặc từ một cốc hương liệu gắn liền với văn hóa Phật giáo đất nước Nhật Bản.

Xem thêm:

=> Startup nhang sạch của CEO 9x xuất khẩu tới hơn 40 quốc gia kiếm về hàng triệu USD

=> Ghế massage dù tốt nhưng mỗi ngày chỉ nên dùng 1 – 2 lần, mỗi lần không quá 30 phút

Ở Nhật Bản, bên cạnh Thư đạo, Kiếm đạo, Trà đạo hay Hoa đạo thì Hương đạo có một chỗ đứng khiêm nhu. Hương đạo ít người biết đến và kén người thưởng thức hơn, vì tính trừu tượng, vô hình ẩn nơi làn hương gỗ ấm, phần là vì thực sự khó trong việc ghi nhớ và gọi tên bằng ký ức mùi hương.

Lịch sử của hương đạo gắn liền với văn hóa Phật giáo Nhật Bản. Để thưởng thức được mùi hương trầm – hương thảo dược theo phong cách hương đạo, người thưởng thức phải biết cách nhận biết và phân biệt được những mùi hương theo các quy định từ nhiều mùi hương khác nhau. Để làm được điều này người ta phải trau đổi và thường xuyên rèn luyện để sở hữu khả năng khứu giác thật nhạy bén và tinh tế, cũng như khả năng tập trung phân tích cao độ nhất.

Lịch sử hình thành nghệ thuật Hương đạo Nhật Bản

Sự hình thành của Hương đạo gắn liền với quá trình du nhập và phát triển của văn hóa Phật giáo ở đất nước mặt trời mọc Nhật Bản. Nhưng theo tìm hiểu, khởi thủy của Hương đạo Nhật Bản được ghi chép trong sử sách là vào năm 595, thuộc thời kỳ Asuka (592 – 710). Bấy giờ có một phiến gỗ lớn trôi dạt vào bờ biển đảo Awajishima thuộc tỉnh Hyogo, được người dân trên đảo mang về làm củi, nhưng khi cho vào bếp lò họ vô cùng kinh ngạc với hương thơm tỏa ra từ đó và quyết định tiến dâng lên Thiên hoàng Suiko.

Đến năm 752 thuộc thời kỳ Nara (710 – 794), cùng với Phật giáo, các công thức bào chế hương liệu nhang thảo mộc thời này gồm trầm hương, xạ hương, nhu hương, quế bì đã được thiền sư Giám Chân của nhà Đường truyền bá vào Nhật Bản.

Vào thời kỳ Heian (749 – 1185), tầng lớp quý tộc Nhật Bản bắt đầu hứng thú với việc thưởng hương. Sự kết hợp các loại hương liệu được quy định theo mùa. Mỗi thay đổi dù rất nhỏ trong thành phần hương liệu cũng sẽ ảnh hưởng đến chất hương. Trong thời kỳ này, việc tặng hương liệu kèm theo một bài thơ cho nhau rất phổ biến.

Thời kỳ Kamakura (1185 – 1333), giới Samurai thâu tóm quyền lực và dần dần được quý tộc hóa bằng những thú vui tao nhã chỉ dành cho giới quý tộc. Chính vì thế, nghệ thuật thưởng hương trầm từ thời kỳ này có sự kết hợp độc đáo giữa tinh thần võ sĩ đạo và triết lý Thiền trong đạo Phật.

Trong suốt thời kỳ Muromachi (1333 – 1603), đất nước Nhật Bản triền miên trong biến loạn. Cảm nhận một cách sâu sắc về sự vô thường của quyền lực và kiếp người sau những mất mát, hoang tàn của chiến tranh, những bậc hiền nhân đã kiến tạo nên nghệ thuật Hương đạo mang đậm triết lý về vẻ đẹp vô thường, cảm thức mùa của người Nhật.

Đến cuối thời Muromachi, nghệ thuật thưởng hương trầm được phát triển thành hai trường phái chính: trường phái thưởng hương Oie (御家流) do quý tộc Sanetaka Sanjonishi sáng lập, có đặc trưng là chú trọng vào tính chất của hương; và trường phái thưởng hương Shino (志野流) do võ sĩ có tên Soshin Shino sáng lập ra, chú trọng vào nghi thức thưởng hương.

Vào thời kỳ Edo (1603 –1868), nghệ thuật Hương đạo phát triển mạnh mẽ trong xã hội Nhật Bản. Những dụng cụ phục vụ cho nhu cầu thưởng thức Hương đạo được chế tác tinh xảo. Đây cũng được coi là thời kỳ vàng son của Hương đạo

Các nghi thức của Hương đạo Nhật Bản

Nghệ thuật Hương đạo Nhật Bản được chia ra thành 6 loại, bao gồm 5 vị hương đến từ 6 quốc gia dưới đây:

Kyara từ Việt Nam có vị đắng
Rakoku từ Thái Lan có vị ngọt
Manaka từ Malacca và Malaysia không vị
Manaban từ Bồ Đào Nha có vị mặn
Sumatora từ Indonesia có vị chua
Sasora từ Ấn Độ có vị cay

Để có thể phân biệt được những mùi hương trầm khác nhau, người thưởng hương phải mất nhiều năm luyện tập và có một khứu giác nhạy bén với mọi mùi hương.

10 đức của hương

Vượt lên trên thú chơi thưởng hương mang tính cung đình của các quý tộc xưa, tách khỏi nghi thức dâng hương trọng vọng của tôn giáo, Hương đạo Nhật Bản ngày nay giống như một liệu pháp trị liệu cho tâm hồn, với 10 đức của hương như sau:

Đức 1. Hương làm tăng khả năng cảm giác
Đức 2. Hương thanh tẩy cơ thể và tâm hồn
Đức 3. Hương Thanh lọc cơ thể
Đức 4. Hương xua tan cơn buồn ngủ
Đức 5. Hương chữa lành nỗi cô đơn
Đức 6. Hương an định tinh thần
Đức 7. Hương nhiều không cản lối
Đức 8. Hương ít mà vẫn thơm lâu
Đức 9. Hương Nhiều năm không hỏng
Đức 10. Hương dùng hằng ngày không gây hại

Trong một buổi lễ Hương đạo Nhật Bản, những người tham dự sẽ được “nghe hương” được “thưởng hương”, sau đó phân định từng loại hương trầm. Chính sự cầu kì này đòi hỏi người thưởng thức phải am hiểu nguồn gốc, xuất xứ cũng như cách thưởng thức của từng loại hương.

Hương đạo không phải là một hình thức nghệ thuật đơn thuần mà là một nghệ thuật cực kỳ công phu và rất đỗi tinh tế. Người tham dự lễ Hương đạo phải tập trung cao độ trong một không gian tĩnh lặng. Ngồi ngay ngắn, thả lỏng cơ thể để cho tâm hồn thư thái, tay phải cầm lư hương đặt vào lòng bàn tay trái sau đó giữ thật chặt lư hương để không bị lắc lư. Khi đó bàn tay phải cần tạo thành hình ống khói để hương không bay ra ngoài. Lúc này, tập trung thật cao độ, từ từ đưa lư hương lên nhẹ nhàng hít 3 lần thật sâu vào lồng ngực để làn hương nhẹ nhàng thẩm thấu qua khứu giác. Cứ như vậy, lặp lại đối với từng loại hương trong quá trình thưởng hương.

Tại Việt Nam, từ xưa tới nay chúng ta đều dùng nhang cho việc thờ cúng, cũng như nguồn gốc của tục đốt nhang trên thế giới trước tiên là phục vụ cho hoạt động tín ngưỡng thờ cúng. Nhưng nhiều nơi khác trên thế giới đã đưa việc sử dụng mùi thơm từ nhang trầm lên một tầm nghệ thuật mới, tiêu biểu là hương đạo của Nhật Bản.

Ngày nay, việc thưởng thức hương trầm qua việc đốt nhang thảo mộc đã trở nên phổ biến hơn tại nhiều quốc gia.

Nhưng có một điều thú vị ít ai biết: Tuy Nhật Bản là nơi xuất phát của hương đạo nhưng các loại thảo mộc họ dùng đều phải nhập khẩu từ các nước Đông Nam Á, tiêu biểu nhất là trầm hương từ đất nước Việt Nam của chúng ta, có mùi thơm hảo hạng nhất, bên cạnh đó còn có các loại nhang trầm thảo dược từ dược liệu: quế, hồi….đấy nhé.

Thưởng hương trầm có tác dụng tốt cho sức khỏe

Ngày nay, thưởng thức mùi thơm từ thảo mộc khi nén nhang trầm được đốt lên là có công dụng hữu hiệu cho tâm hồn thư thái, nhẹ nhàng, an định. Đặc biệt thường được sử dụng khi uống trà, những khi làm việc căng thẳng, khi xoa bóp… Vì vậy, thưởng thức hương thơm thảo mộc từ nhang trầm có thể coi là một phần của liệu pháp mùi hương.

Nhang thảo mộc được làm từ các loại thảo mộc khô, xay nhuyễn thành bột, ép khuôn thành dạng cây nhang dài hoặc hình chóp nhọn, đốt trong lư đồng, chén sứ hoặc lọ xông trầm riêng biệt.

Trước đây, nhang thảo mộc thường được làm độc vị, ngày nay nhang thảo mộc đã được kết hợp từ nhiều loại thảo mộc khác nhau để các hương thơm quyện lại với nhau tạo ra các hương thơm mới. Cách kết hợp các thảo mộc với nhau có thể là ngẫu nhiên một hai loại thảo mộc, hoặc có khi là một bài thuốc và bài thuốc này cũng có tác dụng của nó.

Dưới đây, Ambeauty xin phép giới thiệu một số bài thuốc như có thể nghiền thành bột và dùng dưới dạng nhang như sau:

Đinh hương, thục tiêu: có công dụng thơm ấm, xua tan mùi xú uế.

Đinh lăng hương, cam tùng, đàn hương, đinh hương, tế tân, hồi hương: Những thảo mộc này có công dụng làm ấm, làm sạch không khí.

Thương truật, ngô thù du, lá ngải cứu, nhục quế, sa nhân, bạch chỉ, bạc hà, mộc lan, viễn chí: các vị thảo mộc này có hương thơm giúp định thần. Xem thêm: Rối loạn tiền đình là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, điều trị và phòng ngừa

Gừng khô, bạch chỉ, đại hồi, đinh hương, quán chúng, hoa kim ngân: Các vị thảo mộc này cho mùi vị thơm cay ấm áp lan tỏa khắp phòng, vừa làm sạch không khí trong nhà, loại bỏ cảm giác giá lạnh, vừa có thể tiêu diệt các mầm bệnh trong không khí, phòng chống bệnh tật, đồng thời giúp ôn phế loại trừ ho.

Có thể nói, hương trầm không trực tiếp chữa lành bệnh nhưng có thể giúp cơ thể tìm đường để tự chữa bệnh và làm tăng hệ miễn nhiễm của cơ thể. Cho nên tạo mùi hương cho môi trường xung quanh nhất là hương đi bằng nhang thảo mộc là hướng đi tốt cho sức khỏe của cộng đồng.

Khi mùi hương được tiếp nhận qua mũi sẽ kết nối trực tiếp với não bộ chịu trách nhiệm về trí nhớ và cảm xúc trong cơ thể. Và mũi được cho là ảnh hưởng đến 75% cảm xúc hằng ngày. Mũi chính là bộ phận có chức năng kết nối với tuyến khứu giác – nơi lưu lại mùi hương và hệ thần kinh ngoại biên, nơi thống trị cảm xúc và trí nhớ, được xem là nơi làm nên sức mạnh của khứu giác.

Nhìn từ góc độ y học, có hai cách để hương trầm phát huy tác dụng: một là tác động trực tiếp lên hệ viền của não thông qua khứu giác và làm thay đổi huyết áp, nhịp tim cũng như các hoạt động khác của cơ thể. Tác động thứ hai là tác động dược lý (giống như thuốc) lên cơ thể nhằm giúp cơ thể tự sản sinh những chất làm giảm đau.

Không chỉ là một nghệ thuật độc đáo ở phương Đông, hương trầm – Nhang thảo mộc có nhiều công dụng đối với sức khỏe và tinh thần của con người. Hy vọng với những nội dung ít ỏi mà Ambeauty “lượm nhặt” được trên đây sẽ giúp quý bạn đọc biết thêm về hương trầm – hương thảo mộc có nhiều ở nước ta nhưng nguyên liệu lại được xuất đi tới nhiều nước trên thế giới trong khi người dân trong nước lại ít được dùng tới.

Tổng hợp